Rozwój mowy dziecka

 

  Na całokształt rozwoju dziecka w dużej mierze wpływa mowa. Jest ona atutem w nawiązywaniu kontaktów społecznych, daje możliwość precyzyjnej komunikacji, stanowi narzędzie w zdobywaniu informacji, pozwala na wyrażanie własnych sądów, uczuć i upodobań.
  Rozwój mowy przebiega pewnymi etapami. Jest uwarunkowany genetycznie, zależy od wrodzonych właściwości organizmu człowieka, ale możliwy jest jedynie w kontakcie ze środowiskiem społecznym, z innymi ludźmi. Zależy od fizycznych i psychicznych predyspozycji dziecka, warunków społecznych, ilości i jakości kontaktów ze środowiskiem. W procesie rozwoju mowy dziecka ważną rolę spełniają trzy grupy czynników: anatomiczno-fizjologiczne, psychologiczne i społeczne. Wpływ warunków społecznych i kulturalnych, w których dziecko wzrasta ma ścisły związek z kształtowaniem się mowy. Otoczenie przede wszystkim wyzwala u dziecka jego naturalne zdolności, które ujawniają się w poszczególnych stadiach jej rozwoju drogą kontaktów werbalnych i zabaw z najbliższymi.
  Mowa rozumiana jako proces przechodzi szereg etapów, które u prawidłowo rozwijających się dzieci, występują samoczynnie, dzięki wrodzonemu mechanizmowi, który pozwala na opanowanie wiedzy, która określa się mianem kompetencji językowej. Niezwykle przydatna rodzicom czy wychowawcom jest znajomość prawidłowości rozwoju mowy dziecka, ponieważ sami mogą kontrolować i czuwać nad jego prawidłowym rozwojem.
 Rozwój mowy trwa kilka lat i w jego przebiegu proponuje się wyodrębnienie czterech okresów:

  Według L. Kaczmarka podział ten opiera się na rozwoju formy wypowiedzi dziecka. Pierwsze trzy okresy tworzą etap kształtowania mowy, kończący się opanowaniem umiejętności budowania gramatycznie poprawnych zdań. Od 3 do 7 roku życia trwa etap rozwoju mowy, czyli doskonalenia jej pod każdym względem (fonetycznym, leksykalnym, gramatycznym itd.). Natomiast rozwój sprawności komunikacyjnej trwa znacznie dłużej.
Podział ten odgrywa ważną rolę w ocenie poziomu rozwoju mowy dziecka i określaniu stopnia jej opóźnienia. Kryterium to nie uwzględnia rozwoju sprawności ani jej odbioru czyli rozumienia.
  Prawidłowe kształtowanie się i rozwój mowy dziecka stanowi fundament jego rozwoju. Dzięki rozumieniu dziecko poznaje otaczający go świat, a dzięki umiejętności mówienia wyraża uczucia, emocje, swe pragnienia i doznania.
Rozwój mowy ma także związek z rozwojem społecznym i emocjonalnym dziecka. Bezpośrednie kontakty z dorosłymi jak i z rówieśnikami przyspieszają ten rozwój, wywierając pozytywny wpływ na rozwój słownictwa, wymowę, poprawność językową. Brak tych kontaktów może doprowadzić do opóźnienia oraz zaburzeń mowy.
  Dzieci osiągają poszczególne sprawności komunikacyjne w różnym tempie, a dynamika tego złożonego procesu zależy od wielu czynników. Dzielimy je na endogenne (wewnątrzpochodne), tkwiące w samym dziecku i egzogenne (zewnątrzpochodne) uwarunkowane środowiskowo.
Do czynników warunkujących rozwój mowy należy zaliczyć:

  Czynniki te (gdy są niekorzystne) mogą doprowadzić do całkowitego zahamowania rozwoju mowy lub spowodować, że będzie on przebiegał w sposób nieprawidłowy. A zatem, by mowa rozwijała się poprawnie, uzależnione to jest od sprawnego funkcjonowania wielu narządów i układów.

BIBLIOGRAFIA

LOGOPEPEDA
mgr Jolanta Koch