3 maja 2020 r. (w niedzielę) obchodzimy 229 ROCZNICĘ UCHWALENIA KONSTYTUCJI 3 MAJA.
Ta ustawa zasadnicza zatwierdzona w 1791 roku przez Sejm Czteroletni (1788-1792) zwanym Wielkim była efektem pracy i zabiegów stronnictwa patriotycznego, które dążyło do zreformowania ustroju oraz próbą ratowania państwa przed kolejnymi rozbiorami- ingerencją państw ościennych Rosji, Austrii i Prus w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej.
KONSTYTUCJA 3 MAJA uchwalona w 1791 roku pod nazwą USTAWA RZĄDOWA. Była pierwszą w Europie, a drugą w świecie (po Stanach Zjednoczonych) ustawą zasadniczą regulującą podstawowe problemy społeczno polityczne, prawa i obowiązki obywateli oraz zasady organizacji władz.
KONSTYTUCJA SKŁADAŁA SIĘ Z 11 ROZDZIAŁÓW
| I II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. X. XI. |
Religia panująca. Szlachta, Ziemianie. Miasta i Mieszczanie. Chłopi, Włościanie. Rząd, czyli oznaczenie Władz Publicznych. Sejm, czyli Władza Prawodawcza. Król, Władza Wykonawcza. Władza Sądownicza. Regencja. Edukacja Dzieci Królewskich. Siła Zbrojna Narodowa. |
W konstytucji zakreślono ramy nowego państwa- monarchii konstytucyjnej i parlamentarnej.
Zniesiono wolną elekcję i liberum veto, zlikwidowano odrębność Korony i Litwy, powołano rząd tzw. Straż Praw z królem na czele jako organ władzy wykonawczej, organem władzy ustawodawczej był Sejm, zwiększono liczbę wojska, zreformowano sądownictwo, nadano uprawnienia dla mieszczan i chłopów.
Zniesiono wolną elekcję i liberum veto, zlikwidowano odrębność Korony i Litwy, powołano rząd tzw. Straż Praw z królem na czele jako organ władzy wykonawczej, organem władzy ustawodawczej był Sejm, zwiększono liczbę wojska, zreformowano sądownictwo, nadano uprawnienia dla mieszczan i chłopów.
Głównymi twórcami konstytucji byli:
– Stanisław August Poniatowski (ostatni elekcyjny król Polski)
– Stanisław Małachowski (marszałek sejmu)
– Hugo Kołłątaj (duchowny i uczony)
– Ignacy Potocki (marszałek wielki litewski, dramaturg)
– Stanisław Staszic (pisarz, filozof, pedagog)
– Hugo Kołłątaj (duchowny i uczony)
– Ignacy Potocki (marszałek wielki litewski, dramaturg)
– Stanisław Staszic (pisarz, filozof, pedagog)
Konstytucja została obalona w 1792 roku wskutek agresji rosyjskiej i konfederacji targowickiej. Konsekwencją przegranej Polaków był drugi rozbiór Polski w 1973 roku, a następnie w 1975 roku trzeci rozbiór, który zlikwidował niepodległe państwo polskie na 123 lata.
Rocznica uchwalenia konstytucji 3 maja była świętem państwowym w okresie międzywojennym(po odzyskaniu niepodległości do wybuchu II wojny światowej). Po II wojnie światowej w nowej rzeczywistości politycznej i ustrojowej zaprzestano obchodzenia tej rocznicy.
Dopiero 6 kwietnia 1990 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przywrócił święto państwowe – dzień 3 MAJA– rocznicę uchwalenia pierwszej polskiej konstytucji w 1791 roku.
Dopiero 6 kwietnia 1990 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przywrócił święto państwowe – dzień 3 MAJA– rocznicę uchwalenia pierwszej polskiej konstytucji w 1791 roku.
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej
Bożena Masłowska
